Lav Levante

A integración do tren co medio ambiente é unha parte substancial da filosofía que inspira todas as actuacións do Ministerio de Fomento, que inclúen tamén as encomendadas a Adif Alta Velocidad, que durante as obras respecta escrupulosamente a opinión da Declaración de Impacto Medioambiental (DIA) específica para cada tramo de obras ou coa protección e conservación do patrimonio arqueolóxico-cultural.

Unha das principais preocupacións de Adif é o respecto ao medioambiente.Por iso destinoun o 12 % do orzamento de construción das liñas de alta velocidade a garantir a súa integración ambiental, asegurando o cumprimento das Declaracións de Impacto Ambiental e realizando melloras na contorna de forma voluntaria.

Deseñáronse medidas correctoras en toda a liña para lograr a recuperación ambiental e paisaxística dos terreos atravesados pola liña e facilitar que a fauna cruce a infraestrutura.

Como exemplo, ata decembro de 2009 instaláronse un total de 350 pasos de fauna. Estes pasos permiten a permeabilidade da fauna para que a súa mobilidade dentro do ecosistema non se vexa afectada. A limpeza destes pasos permite o tránsito de mamíferos ungulados (cervos, corzos, xabarís, etc.)

Os ritmos de execución das obras adáptanse aos períodos de nidificación das aves e escolléronse aquelas técnicas de construción que máis minimicen os impactos sobre o medio natural.

O Ministerio de Fomento, a través de Adif Alta Velocidad, colabora coas institucións e administracións públicas para a preservación do patrimonio histórico-cultural. Nos 955 km do total da liña Madrid-Castela A Mancha-Comunidade Valenciana-Rexión de Murcia atopáronse 47 xacementos cunha extensión total de 104.778 m².

A continuación amósanse algúns dos traballos e descubrimentos máis importantes relacionados co medio ambiente e o patrimonio arqueolóxico e cultural, que demostran o interese de Adif por protexer o medio ambiente e o patrimonio cultural.

O proxecto Life Impacto Cero (Desenvolvemento e demostración dunha pantalla tubular antifraxa para liñas de alta velocidade) cofinanciado polo programa "Life" da Comisión Europea, ten como principal obxectivo a determinación de medidas de protección das aves a través de pantallas anticolisión en liñas ferroviarias de alta velocidade. Para iso, este proxecto avaliará a eficacia dun novo deseño de pantalla anticolisión baseado no concepto de "pantalla de tubos exentos".

Nos seus inicios, entre Aranjuez (Madrid) e Ontígola (Toledo), a nova liña pasa preto do coñecido como "Mar de Ontígola", un humidal situado na Reserva Natural El Regajal (Toledo). Para atravesar esta zona e protexer ao máximo a flora e a fauna deste entorno, construíuse o túnel El Regajal, de 4,7 km de lonxitude. Este túnel permitiu a conservación de varias bolboretas endémicas moi ameazadas, de gran valor medioambiental.

O Parque Natural El Regajal é un lugar de excepcional importancia pola súa flora e fauna, no que hai elementos botánicos e especialmente entomolóxicos de extraordinario valor, como algunhas bolboretas endémicas moi ameazadas, como a "zeriynthia rumina", coñecida como "bolboreta arlequín", ou a “saturnia pyri ”, unha bolboreta nocturna tamén chamada “gran pavón”.

Tamén se protexe a planta "pimpinela maior", un arbusto asociado aos esqueixos xesíferos utilizados pola "maculinea nausithous", unha bolboreta nocturna endémica desta zona. Esta bolboreta -que pon os ovos nas cabezuelas do arbusto, que serven de alimento ás larvas- está en perigo de extinción. De feito, só está presente en once lugares da Península Ibérica.

No trazado ferroviario que discorre entre Horcajada e Naharros (Cuenca), como medida para minimizar os impactos medioambientais adoptouse a instalación dun sistema de reciclaxe de residuos de formigón, que separa a auga do lavado e os áridos dos residuos dos camións formigoneiros. Deste xeito, os dous recursos reutilízanse na fabricación de novos formigóns.

Tamén se empregaron sistemas para reducir os contaminantes á atmosfera, mediante a instalación de motores ecolóxicos en todos os vehículos pesados. Así mesmo, realizouse un estudo sobre o efecto do ruído no núcleo urbano máis próximo ás obras (Naharros).

Na boca do túnel do lado Horcajada descubriuse un xacemento dunha mina de cristais de xeso da época romana, motivo polo que se deixou un acceso á mina para que os arqueólogos estuden o sitio.

Os traballos de alta velocidade permitiron descubrir un xacemento paleontolóxico en Fuentes (Cuenca), que ten uns 80 millóns de anos, onde se atoparon restos de titanosaurios.

Cando as pesadas máquinas encargadas de realizar un gran desmonte para o paso da vía do tren de AV Madrid-Valencia chegaron á zona de Fuentes a comezos do 2007, ninguén imaxinaba que ían desenterrar, a 20 metros de profundidade, un tesouro paleontolóxico chamado "Lo Hueco", xa considerado polos paleontólogos españois o xacemento de dinosauros máis grande e rico de Europa.

Durante a escavación dos fósiles, as obras paralizáronse na zona do descubrimento para facilitar a súa localización, documentación, catalogación e protección, mentres que noutras zonas do tramo realizáronse os traballos de construción da infraestrutura.

Extraéronse 8000 fósiles, incluídos moitos articulados.

A zona do encoro de Contreras constitúe un caso especial en canto á execución das obras, deseñadas e planificadas para causar o menor impacto posible sobre o medio ambiente.

Debido ás condicións naturais, os proxectos de construción tiveron en conta os corredores medioambientais xa existentes, os ritmos de execución das obras adaptáronse aos períodos de nidificación das aves e as técnicas de construción deseñáronse exclusivamente para minimizar os impactos.

Realizouse un estudo e seguimento da fonometría (efectos do ruído) da zona para adaptar a construción do tramo ás especificacións da análise realizada, co fin de establecer polígonos de exclusión e propoñer alternativas e recomendacións á hora de executar as obras.

Prestouse especial atención ás especies protexidas que habitan na zona das obras, como as rapaces Aguia Real, Aguia Azor-Perdiceira, Bufo Real e Falcón Peregrino. Co fin de identificar as parellas de rapaces, dende o inicio e ata o remate das obras realízase un seguimento e control para limitar as actividades e adaptalas ás necesidades medioambientais.

Durante todo o período das obras, nos meses de marzo a xuño non se realizaron desbroces, voaduras, movemento de terras; e evitouse o traballo nocturno, todo nun tramo de 9 km.

O deseño e construción do arco central do viaduto do encoro de Contreras cumpriu, en todo momento, os requisitos da Declaración de Impacto Ambiental da zona.

Nas inmediacións da localidade de Manuel L´Enova atopouse unha vila romana e explotación agrícola de excepcional importancia. Adif modificou o proxecto orixinal para preservar este xacemento construíndo dous viadutos para preservalo.  Os restos arqueolóxicos atopados incorporáronse ás coleccións museísticas da Dirección Xeral do Patrimonio Cultural Valenciano e Museos da Generalitat Valenciana.

Os restos arqueolóxicos cubríronse cun manto xeotéxtil e enchéronse de material protector para preservar o xacemento.

Estas obras supuxeron un investimento adicional de preto de 10 millóns de euros, co único obxectivo de preservar o xacemento.

Para mellorar a integración das infraestruturas coa contorna, Adif construíu, paralela á infraestrutura de alta velocidade entre Alcáser e Torrent, unha senda ciclista e peonil con plantación de árbores autóctonas nas ladeiras, para uso e gozo da poboación.