Liña Madrid - Sevilla

O trazado ferroviario entre a Meseta e Andalucía que existía antes de poñer en servizo a liña de alta velocidade, atravesaba un entorno natural de complicada orografía: Despeñaperros. Dotado dunha vía única e con raios de curvatura moi pequenos (entre 300 e 600 m), permitían velocidades máximas entre 70 e 100 km/h. Esta traza sufría porcentaxes de saturación moi altas.

Como consecuencia disto, na década de 1970 comezouse a estudar posibles alternativas que permitiran un acceso de calidade. A primeira solución analizada foi a duplicación da vía existente, o que presentaba graves problemas de execución debido ás adversas características orográficas e á interferencia das obras co funcionamento do tráfico ferroviario ao tratarse dunha vía única, factores que por unha banda provocanban un forte investimento e pola outra afectarían á explotación.

Tendo en conta o anterior, a construción do NAFA (Novo acceso ferroviario a Andalucía) incluíuse na redacción do PTF (Plan de transporte ferroviario), que foi aprobado o 11 de outubro de 1986 polo Goberno. Esta obra reducía a distancia entre Madrid e Sevilla en 100 km. O proxecto da ruta transcorría pola liña Madrid-Badajoz ata Brazatortas, desde onde comezaba a nova variante de acceso ferroviario a Andalucía ata a cidade de Córdoba.

A posta en servizo da Liña de Alta Velocidade París - Lyon (410 km) en 1981 e o seu éxito progresivo nos anos seguintes, fixo pensar na conveniencia dun cambio de criterio no deseño da construción da infraestrutura que se estaba comezando. Por todas estas razóns, o Consello de Ministros decidiu o 9 de decembro de 1987 que a nova infraestrutura debería construírse cos parámetros dunha liña de alta velocidade e co ancho predominante no resto dos países europeos, 1435 mm. (Nas liñas españolas convencionais mide 1668 mm.)

A alta velocidade comeza así a súa viaxe por España, cun problema engadido, a intención política de que a apertura da liña coincida coa inauguración da Exposición Universal de 1992, que se celebrará en Sevilla..

Os enxeñeiros españois construíron a liña nun tempo récord e de súpeto pasouse dun ferrocarril que viaxaba a 140/160 km a outro que o facía a 270/300 km/h, a bordo dos primeiros trens de alta velocidade españois, 24 unidades da Serie 100 de Alstom.

Ante o viaxeiro, o ferrocarril español adquiría unha nova dimensión e, en Europa, España estaba ao mesmo nivel que Francia, Alemaña e Italia en alta tecnoloxía. En España estaba a ter lugar un suceso histórico: o renacemento do ferrocarril español e o comezo dun novo camiño cara á modernidade e o aumento da competitividade en España.

O proxecto que finalmente se puxo en práctica resolvía un problema técnico (baixa capacidade da liña vella), un problema económico (perda de viaxeiros e mercadorías) e finalmente un problema de calidade do servizo.

Por primeira vez na nosa historia, o ferrocarril permitía competir co transporte aéreo, acadando a hexemonía no modo de transporte.

A Liña de Alta Velocidade Madrid-Sevilla resultou ser un indicador clave para demostrar como afecta a Alta Velocidade ao desenvolvemento socioeconómico e á estruturación territorial das rexións implicadas na súa esfera de influencia. Isto provocou un efecto "trampolín" que favoreceu o desenvolvemento do resto da rede de alta velocidade española, ata situar a España, por coñecemento e experiencia, na vangarda mundial deste medio de transporte.  

O servizo comezou con doce trens diarios do modelo S-100, seis en cada sentido, que utilizaban algo menos de tres horas entre Madrid e Sevilla, en comparación coas máis de 7 horas dos trens que ata ese momento cubrían a relación.

Despois de seis meses, lanzouse o servizo de lanzadeiras entre Madrid - Cidade Real e Puertollano. En 1993 circulaban pola liña os trens de Málaga, Cádiz e Huelva.

Nun só ano, o AVE fíxose coa metade do mercado para viaxar entre Sevilla e Madrid e duplicouse o número de viaxeiros entre ambas as cidades. Inmediatamente, o AVE fíxose co 85 % da cota de mercado en comparación co avión.

En setembro de 1994 estableceuse un dos sinais de identidade do AVE: o compromiso coa puntualidade. Con máis de 5 minutos de atraso, o importe total do billete devólvese ao viaxeiro, sempre que non o sexa por motivos alleos ao ferrocarril. Ese mesmo ano, os trens alcanzaban os 300 km/h por primeira vez en servizo comercial. O tempo de viaxe entre Madrid e Sevilla reducíase a 2 horas e 20 minutos.

En 2004 Renfe lanzou un novo produto na relación Córdoba-Sevilla, o Avant, trens deseñados especialmente para cubrir distancias medias a unha velocidade máxima de 250 km/h.

En 2006, despois de 14 anos de operación, remodelouse o deseño interior da flota S-100.

A oferta comercial, a partir de abril de 2012, é de 36 trens diarios, 18 en cada sentido. A evolución da demanda nesta relación reflicte a satisfacción do cliente co produto. Antes de 1992, ao redor de 400.000 viaxeiros viaxaban cada ano entre Madrid e Sevilla. Hoxe hai case 3 millóns de persoas que elixen o AVE para facer esta viaxe.

A nova infraestrutura tamén beneficiou de xeito notable e inmediato as comunicacións doutras cidades andaluzas co centro da Península. A alta velocidade e os trens de rodadura desplazable reduciron os mellores tempos de viaxe anteriores en aproximadamente 3 horas nas relacións de Córdoba, Málaga, Cádiz, Huelva e Alxeciras. En decembro de 2006 o AVE chegaba a Antequera e ao ano seguinte a Málaga, con 11 trens diarios en cada sentido e un tempo de viaxe récord: 2 horas e 35 minutos. En 2012, máis do 70 % dos viaxeiros que utilizan servizos de transporte público desde ou cara á Costa do Sol viaxan en tren.

Tras más de tres décadas de servicio, la LAV Madrid-Sevilla mantiene sus altos estándares de calidad gracias a un riguroso plan de mantenimiento. Actualmente, Adif AV acomete una renovación integral de la línea con una inversión superior a 650 millones de euros, cofinanciada hasta en un 55% por el Mecanismo de Recuperación y Resiliencia (MRR) de la UE. Entre las actuaciones destacan:

• Instalación del sistema ERTMS de nivel 2.
• Renovación de infraestructura, superestructura y sistemas de señalización y telecomunicaciones.
• Sustitución de catenarias y mejora de la red energética y de fibra óptica.

Gracias a esta línea pionera, el viaje entre Madrid y Sevilla se redujo a la mitad (de casi seis horas a menos de tres) y se implantó un compromiso de puntualidad que sigue vigente como una de las señas de identidad de la alta velocidad en España. Reconocida con galardones como el Sello a la Excelencia Europea, la LAV Madrid-Sevilla ha sido clave para transformar la movilidad ferroviaria, marcando el camino de un modelo que hoy lidera Europa.