Liberalización

En España, tras a análise de experiencias doutros países europeos, decidimos apostar por un modelo de liberalización do transporte de viaxeiros por ferrocarril diferente, o chamado caso español, que por primeira vez en Europa conseguiu a competencia de tres operadores nun mesmo corredor de alta velocidade.

Fronte a unha competencia no mercado, na que varias empresas ferroviarias operan en réxime de libre competencia nunha mesma relación; e unha competencia polo mercado, propia dun réxime concesional, decidimos adoptar un modelo mixto. Con iso, puxemos en valor as solicitudes das empresas ferroviarias interesadas en dar servizo nas principais liñas de alta velocidade do noso país; ofrecemos de forma transparente unha oferta coherente de capacidade para atender a potencialidade do mercado e establecemos criterios obxectivos de adxudicación baseados nunha maior porcentaxe de utilización da capacidade.

A liberalización do transporte de viaxeiros por ferrocarril é un éxito e Europa mira con expectación a rapidez e intensidade que está a ter a apertura do mercado ferroviario no noso país.

E así o constatan as cifras de evolución dos tráficos e o transvasamento da cota modal, asociado á entrada de novos operadores e á posta en servizo de novas liñas de alta velocidade:

• A alta velocidade española bateu a súa marca histórica de viaxeiros no segundo trimestre deste ano, acadando os 8,3 millóns de viaxeiros nos corredores onde hai dous ou máis compañías competindo, segundo datos da CNMC.
• O tráfico (trens por km) creceu máis do 30 % en 2022 e máis do 40 % durante 2023, consolidando tráficos superiores aos rexistrados na prepandemia. A recuperación, ademais, é máis rápida e superior naqueles corredores nos que se produce antes, de maneira efectiva, a apertura do mercado.
• Un informe da CNMC pon de manifesto un descenso do prezo dos billetes do 22 % e 23 % nos corredores Madrid e Barcelona e Madrid-Valencia, respectivamente, no primeiro trimestre de 2023 respecto ao mesmo período do ano anterior.

• A entrada de novos operadores no sistema ferroviario español impulsou tamén a cota modal do tren fronte ao avión e despraza progresivamente o uso do vehículo por estrada; un feito clave desde o punto de vista ambiental e da seguridade. En 2022, catro de cada cinco viaxeiros elixiron percorrer o traxecto Madrid-Barcelona (e viceversa) en tren.

Un dos obxectivos prioritarios da liberalización relaciónase co aproveitamento da capacidade da rede ferroviaria que implementamos, operamos e mantemos; en alta velocidade, a máis ampla de Europa, con máis de 4.000 km.

Trinta anos despois da posta en servizo da LAV Madrid-Sevilla, a rede de alta velocidade seguiu a súa expansión con investimentos que superan os 57.000 millóns de euros. Desde entón, a rede de alta velocidade no noso país multiplicouse por máis de oito.

Outra das oportunidades para os cidadáns e o desenvolvemento socio-económico do país atópase nas estacións de viaxeiros.

Na actualidade, Adif e Adif AV abordan algúns dos proxectos ferroviarios e urbanísticos máis ambiciosos de Europa, coa ampliación e remodelación dos nodos estratéxicos nos que se están transformando as estacións de Chamartín-Clara Campoamor e Puerta de Atocha Almudena Grandes, en Madrid; Barcelona Sants e Valencia-Joaquín Sorolla, entre outras; xunto á construción de novas estacións, como a Sagrera, á que xa se denominou a "estación de estacións".

A liberalización contribúe tamén á sostibilidade ambiental, reducindo emisións de GEI e a pegada de carbono das viaxes. O ferrocarril é o modelo de transporte máis respectuoso coa contorna: apenas representa o 0,4 % das emisións totais do sector.

A isto súmanse outros impactos positivos, desde a vertebración do territorio (cun número crecente de cidadáns con acceso á alta velocidade); os investimentos de novos operadores, que xeran emprego; a promoción de novas actividades/negocios ao redor dun novo modelo de mobilidade e, entre outras, a ‘exportación’ do know how de empresas españolas (construtoras, enxeñarías, tecnólogos …), pioneiras no desenvolvemento de proxectos de alta velocidade que, nos últimos anos, traballan en novos proxectos de alta velocidade nas principais economías do mundo.