Liña Madrid - Barcelona - Fronteira Francesa
Eixo de comunicación de España con Europa
As orixes remóntanse á década dos 80 do século pasado. O 8 de decembro de 1988, o Consello de Ministros aprobou o proxecto da liña de alta velocidade Madrid - Barcelona, incluído no Plan de transporte ferroviario (PTF), aprobado un ano antes. O proxecto non contemplaba unha liña para velocidades de 300 km/h, senón a duplicación da vía ao longo do trazado existente con novas variantes ao longo do mesmo. Finalmente, decidiuse construír unha infraestrutura independente en ancho UIC e con parámetros de alta velocidade.
Foron necesarios vinte anos para completar un trazado que atravesaba zonas especialmente complicadas, como a saída de Madrid, o tramo Lleida-Martorell ou a entrada a Barcelona.
Os primeiros tramos licitáronse en 1993 e en 1995 comezaron os traballos. O tramo Madrid - Zaragoza - Lleida, de 443 quilómetros de lonxitude e un investimento de 4500 millóns de euros, entrou en servizo en outubro de 2003, con trens Altaria e AVE Serie 100 da liña Madrid - Sevilla. Inicialmente só alcanzaban velocidades máximas de 200 km/h, durante o período de implantación dun novo sistema de sinalización, o Ertms nivel 1, que permitiría aumentar progresivamente a velocidade. Deste xeito, no 2006, co novo sistema instalado por primeira vez en España, os trens AVE alcanzaron velocidades máximas primeiro de 250 km/h, despois 280 km/h e finalmente 300 km/h en maio de 2007, o que reduciu significativamente os tempos de viaxe.
As estacións desta ruta inicial, ademais da terminal de orixe Madrid-Puerta de Atocha, foron Guadalara-Yebes (nova), Calatayud (remodelada e ampliada), Zaragoza-Delicias (nova) e Lleida-Pirineus (remodelada).
Inicialmente sólo alcanzaban velocidades punta de 200 km/h, durante el periodo de implantación de un nuevo sistema de señalización, el Ertms nivel 1, que permitiría aumentar progresivamente la velocidad. Así, en 2006, con el nuevo sistema instalado por primera vez en España, los trenes AVE alcanzaron velocidades máximas primero de 250 km/h, luego de 280 km/h y finalmente de 300 km/n en mayo de 2007, lo que redujo considerablemente los tiempos de viaje.
Las estaciones de este trayecto inicial, además de la terminal de origen Madrid-Puerta de Atocha, fueron Guadalara-Yebes (nueva), Calatayud (remodelada y ampliada), Zaragoza-Delicias (nueva) y Lleida-Pirineus (remodelada).
En maio de 2006, o primeiro servizo comercial entre Madrid e Barcelona circulou por medio dun tren Alvia CAF de ancho variable (Serie 120) que utilizaba un cambiador situado en Puigvert, Lleida, para continuar a viaxe directa a Barcelona por vía convencional.
En decembro de 2006, tras un investimento de 1613 millóns de euros, inauguráronse outros 108 quilómetros da liña correspondente ao tramo Lleida - Camp de Tarragona e á circunvalación de Lleida. A apertura deste tramo foi a primeira conexión entre as capitais catalás a través da alta velocidade.
Catorce meses despois, en febreiro de 2008, púxose en servizo o tramo Tarragona - Barcelona de 98 quilómetros e un investimento de 2653 millóns de euros, co que quedaban conectadas por alta velocidade as dúas principais cidades españolas.
Despois dun investimento global de case 9000 millóns de euros, o 20 de febreiro de 2008 púxose en marcha a conexión de alta velocidade entre Madrid e Barcelona con dúas viaxes en tren da serie 103 que cubriron a distancia en 2 horas e 38 minutos.
O tramo Barcelona - Figueres, de 131 quilómetros, supuxo un investimento de máis de 3700 millóns de euros, sen incluír os fondos destinados ás obras de adaptación e construción das estacións de Barcelona Sants, Girona e Figueres Vilafant.
A inauguración completa deste tramo tivo lugar o 8 de xaneiro de 2013, nunha cerimonia presidida pola Súa Alteza Real o Príncipe de Asturias.
Catorce meses después, en febrero de 2008, se puso en servicio el tramo Tarragona-Barcelona, de 98 kilómetros y una inversión de 2.653 M€, con el que se conectaba en alta velocidad las dos principales ciudades españolas.
Tras una inversión global de casi 9.000 M€, el 20 de febrero de 2008 se estrenó la conexión de alta velocidad entre Madrid y Barcelona con sendos viajes de trenes de la serie 103 que recorrieron la distancia en 2 horas y 38 minutos.
El tramo Barcelona-Figueres, de 131 kilómetros, ha supuesto una inversión superior a 3.700 Millones de euros, sin incluir los fondos destinados a las obras de adecuación y construcción de las estaciones de Barcelona Sants, Girona y Figueres Vilafant.
La inauguración completa de este tramo se produjo el 08 de enero de 2013, en un acto presidido por su Alteza Real el Príncipe de Asturias.
Inicialmente, máis da metade da lonxitude de todo o tramo (75 km) utilizábano os trens de mercadorías en dúas seccións, unha entre Mollet e Girona Mercancias e outra en Figueres. Isto permitiu que a primeira circulación dun tren de mercadorías en ancho UIC por liña de alta velocidade tivese lugar en España o 21 de decembro de 2010. O servizo é posible grazas á combinación de infraestruturas de ancho internacional con infraestruturas da rede convencional nas que se instalou unha pista cun terceiro carril.
Dúas das infraestruturas máis destacadas construídas entre Barcelona e Figueres son os túneles urbanos de Barcelona e Girona. A perforación con tuneladora dos dous túneles completouse en xullo de 2010.
Outras infraestruturas salientables do tramo son a estación de La Sagrera (en construción), o segundo túnel urbano de Montmeló e o túnel de Montcada i Reixac, tamén executado con tuneladora.
A liña Madrid - Barcelona conecta co tramo internacional nunha nova estación, Figueres-Vilafant. Dende decembro de 2010, esta estación é o punto de transbordo da conexión ferroviaria Barcelona - París, ata a entrada en funcionamento da conexión directa de alta velocidade entre Barcelona e París.
O punto final do corredor e enlace coas redes europeas de alta velocidade é a sección internacional Figueres-Perpiñán, en servizo desde decembro de 2010. É un tramo apto para o tráfico de viaxeiros e mercadorías. A súa construción foi realizada por un consorcio franco-español en réxime de concesión, cun investimento de 1100 millóns de euros. Dunha lonxitude total de 44,4 quilómetros, 19,8 percorren o territorio español e 24,6 o francés. A barreira dos Pirineos salvouse co túnel de Pertús, de 8,2 quilómetros.
El punto final del corredor y enlace con las redes europeas de alta velocidad es la sección internacional Figueres-Perpiñán, en servicio desde diciembre de 2010. Es un tramo apto para tráficos de viajeros y mercancías. Su construcción se ha realizado por un consorcio franco-español en régimen de concesión, con una inversión de 1.100 M€. De una longitud total de 44,4 kilómetros, 19,8 discurren por territorio español y 24,6 por Francia. La barrera de los Pirineos se ha salvado con el túnel de Pertús, de 8,2 kilómetros.